Παραμονή Πρωτοχρονιάς και ετοιμάζομαι σε λίγο να φτιάξω την παραδοσιακή μας βασιλόπιτα με το φλουρί. Οι παραδόσεις είναι ένας πολύ καλός τρόπος για να σηματοδοτήσουμε χαρούμενα το τέλος μιας χρονιάς και να εκδηλώσουμε τη θετικότητα μας για την αρχή μιας άλλης. Μπορεί οι δυτικές συνήθειες, όπως η καθιέρωση της αντίστροφης μέτρησης για την υποδοχή του νέου χρόνου και τα πυροτεχνήματα, να έχουν κυριαρχήσει, όμως ορισμένοι λαοί διατηρούν παράλληλα και τις δικές τους παραδόσεις, αναζητώντας με αυτόν τον τρόπο σύμβολα καλής τύχης και ευημερίας.
Καθώς μετράμε τις ώρες για την αλλαγή της χρονιάς πιο κάτω ακολουθεί ένα νοερό ταξίδι σε 22 χώρες του κόσμου για να μάθουμε τα πρωτοχρονιάτικα τους έθιμα.
Την πρώτη μέρα του χρόνου ή το βράδυ της Παραμονής της Πρωτοχρονιάς κι αφού αλλάξει ο χρόνος, η δική μας παράδοση έχει πρωταγωνίστρια τη βασιλόπιτα. Σύμφωνα με την ορθόδοξη παράδοση, η βασιλόπιτα έχει τις ρίζες της στην Καισαρεία της Μικράς Ασίας την εποχή του Μεγάλου Βασιλείου, στον οποίο οφείλει και το όνομα της. Ο Άγιος Βασίλειος σε μια προσπάθεια του να επιστρέψει στους κατοίκους της πόλης τα τιμαλφή που είχαν δώσει για να γλιτώσουν την πόλη τους από τη λεηλασία των κατακτητών, με τρόπο δίκαιο και ευρηματικό ζήτησε το κάθε σπίτι να φτιάξει μια πίτα όπου μέσα έκρυψε τα πολύτιμα αντικείμενα. Ως εκ θαύματος ο κάθε κάτοικος πήρε ότι ακριβώς είχε δώσει. Προς τιμήν της δίκαιης και αγαθής πράξης του Μεγάλου Βασιλείου η παράδοση θέλει να γίνεται πλέον έθιμο και κάθε χρόνο την 1η Ιανουαρίου, που είναι η ημέρα της εορτής του, να γίνεται μια πίτα όπου θα κρύβεται μέσα σε αυτή ένα νόμισμα, το γνωστό μας φλουρί που όποιος το κερδίσει θα είναι ο τυχερός της χρονιάς.
Οι Γάλλοι υποδέχονται τη νέα χρονιά με μπόλικη γαλλική σαμπάνια και την κοπή της δικής τους βασιλόπιτας. Συγκεκριμένα η πίτα του βασιλιά (Galette des Rois) έχει μέσα ένα φασόλι ή πορσελάνινο στολιδάκι αντίστοιχο με το δικό μας φλουρί. Χαρίζει λοιπόν στον τυχερό που θα το βρει καλή τύχη για όλο το νέο έτος. Εκείνος ή εκείνη που θα βρει το φλουρί φορά ένα χάρτινο, χρυσό ή ασημί στέμμα και επιλέγει τη βασίλισσα του ή τον βασιλιά της. Παρότι τα τελευταία χρόνια πολλοί Γάλλοι επιλέγουν να την κόβουν την Πρωτοχρονιά συνήθως κόβεται τα Θεοφάνεια (L’ Épiphanie).
Οι Ιρλανδοί έχουν την παράδοση να χτυπούν το ψωμί στους τοίχους των σπιτιών τους την παραμονή της Πρωτοχρονιάς. Η ιδέα είναι ότι η κακή τύχη και τα κακά πνεύματα διώχνονται και καλείται η καλή τύχη. Εξασφαλίζει επίσης ότι η επόμενη χρονιά θα γεμίσει με άφθονο ψωμί και άλλα τρόφιμα.
Στο Μεξικό, τη Βολιβία και τη Βραζιλία, αγοράζουν καινούργια εσώρουχα για την αλλαγή του χρόνου. Λέγεται ότι το χρώμα των εσωρούχων που επιλέγει να φορέσει κανείς, θα καθορίσει την έκβαση της νέας χρονιάς. Συγκεκριμένα, αν επιλέξουν κόκκινο εσώρουχο θα έλξουν τον έρωτα, κίτρινο την επιτυχία, λευκό την εσωτερική γαλήνη και την αρμονία και πράσινο την ευημερία.
Στη Γερμανία, για να δουν τι θα φέρει ο καινούριος χρόνος, λιώνουν μόλυβδο. Γνωστό ως “Bleigiessen”, αυτό το έθιμο περιλαμβάνει τη θέρμανση ενός μικρού κομματιού μόλυβδου σε ένα κουτάλι, πάνω από τη φλόγα ενός κεριού, που στη συνέχεια βυθίζεται σε κρύο νερό. Αν πάρει σχήμα μπάλας σημαίνει τύχη για τη νέα χρονιά, αν πάρει σχήμα στέμματος σημαίνει θα φέρει χρήματα, αν πάρει σχήμα αστεριού σημαίνει θα φέρει ευτυχία, ενώ αν πάρει σχήμα σταυρού θα φέρει τον θάνατο.
Στη Δανία συνηθίζουν λίγα δευτερόλεπτα πριν την αλλαγή του χρόνου να ανεβαίνουν στις καρέκλες και να πηδούν ψηλά, έτσι ώστε ο ερχομός του νέου έτους να τους βρει να είναι στον αέρα. Θεωρούν πως έτσι θα διώξουν τα κακά πνεύματα και θα είναι τυχεροί όλη τη νέα χρονιά. Επίσης την ημέρα της Πρωτοχρονιάς σπάνε πιάτα στην εξώπορτα ενός φίλου ή γείτονα. Όσο μεγαλύτερος είναι ο σωρός από σπασμένα πιάτα που έχει κάποιος το επόμενο πρωί στην πόρτα του, τόσους φίλους και καλή τύχη θα έχει τη νέα χρονιά.
Στην Ισπανία και την Πορτογαλία, είθισται σε κάθε χτύπημα της καμπάνας τα μεσάνυχτα που αλλάζει ο χρόνος, να τρώνε μια ρώγα από σταφύλι για την ευημερία. πρέπει να φάνε 12 ρώγες από σταφύλι. Ο αριθμός 12 συμβολίζει τους δώδεκα μήνες του χρόνου που πέρασαν. Με αυτό το έθιμο της Πρωτοχρονιάς θεωρούν ότι φέρνουν καλή τύχη την επόμενη χρονιά.
Λίγο πριν τα μεσάνυχτα της παραμονής της Πρωτοχρονιάς, οι Ιάπωνες τρώνε noodles soba. Το Toshikoshi soba, έχει πολλούς συμβολισμούς. Το μακρύ noodle υποδηλώνει τη διέλευση από το ένα έτος στο άλλο. Δεδομένου ότι το noodle κόβεται εύκολα, σηματοδοτεί την απελευθέρωση των ενοχών του περασμένου έτους πριν από τη νέα αρχή που φέρνει η νέα χρονιά. Επίσης, τα μεσάνυχτα, οι βουδιστικοί ναοί στην Ιαπωνία χτυπούν τις καμπάνες τους 108 φορές για να ξορκίσουν τα 108 κακά πάθη που κατά τον βουδισμό βασανίζουν τους ανθρώπους. Οι Ιάπωνες πιστεύουν ότι το “joyanokane”, όπως λέγεται ο χτύπος της καμπάνας, «καθαρίζει» τους πιστούς από τις αμαρτίες της χρονιάς που έφυγε.
Οι Ιταλοί λατρεύουν τις φακές για το σχήμα τους που μοιάζει με κέρμα, που συμβολίζει την τύχη και την ευημερία. Ένα δείπνο την παραμονή της Πρωτοχρονιάς συνήθως περιλαμβάνει αυτό το όσπριο για να είναι τυχερή η επόμενη χρονιά. Επίσης ένα έθιμο που χρονολογείται από την εποχή του Μεσαίωνα είναι να υποδέχονται το νέο έτος φορώντας κόκκινα εσώρουχα. Αυτό το φλογερό χρώμα εκτός από εορταστικό θεωρούν ότι θα τους επιφέρει χαρά, έρωτα και ευτυχία.
Την παραμονή της Πρωτοχρονιάς, οι Κολομβιανοί τοποθετούν τρεις πατάτες κάτω από τα κρεβάτια τους. Μία εντελώς ξεφλουδισμένη, μία μισό-ξεφλουδισμένη και μία κανονική πατάτα με τη φλούδα της. Μόλις μπει ο νέος χρόνος παίρνουν με κλειστά μάτια μια πατάτα. Αν πάρουν την εντελώς ξεφλουδισμένη σημαίνει ότι θα έχουν οικονομικά προβλήματα, αν πάρουν την μισό-ξεφλουδισμένη σημαίνει θα είναι μια μέτρια χρονιά ενώ αν πάρουν την κανονική πατάτα με τη φλούδα της θα έχουν μια νέα χρονιά γεμάτη αφθονία.
Στην Αυστραλία γίνεται η νύχτα μέρα από τα πολλά πυροτεχνήματα. Όσο πιο πολλά τόσο πιο «φωτεινή» θα είναι η νέα χρονιά. Ας μη ξεχνάμε ότι εκεί η αλλαγή του χρόνου γίνεται εν μέσω μιας ζεστής καλοκαιρινής βραδιάς άρα είναι σύνηθες οι Αυστραλοί να ετοιμάζουν καλάθια για πικνίκ και να φτάνουν ώρες νωρίτερα στους χώρους ρίψης των πυροτεχνημάτων για να έχουν τα καλύτερα σημεία θέασης.
Στις αγροτικές περιοχές του χιονισμένου Καναδά, η παραμονή της Πρωτοχρονιάς βρίσκει τους κάτοικους για ψάρεμα στον πάγο με φίλους. Οι εορτασμοί στις παγωμένες λίμνες και τα ποτάμια τείνουν να διαρκούν όλη τη νύχτα και ανάλογα από τη ψαριά θα είναι τυχερό ή λιγότερο τυχερό το νέο έτος.
Στη Βραζιλία, τρώγονται συγκεκριμένα τρόφιμα για να καλέσουν την καλή τύχη για το επόμενο έτος. Το επτά είναι ο τυχερός αριθμός την παραμονή της Πρωτοχρονιάς, έτσι τρώνε επτά σπόρους ροδιού για να κρατήσουν το πορτοφόλι τους γεμάτο και επτά σταφύλια για να εξασφαλίσουν αφθονία σε όλους τους τομείς της ζωής τους. Μερικοί Βραζιλιάνοι πηδούν επίσης πάνω από επτά κύματα στον ωκεανό και κάνουν επτά ευχές για το νέο έτος καθώς πηδούν πάνω από τα κύματα.
Στις Φιλιππίνες την πρώτη μέρα του χρόνου ντύνονται με πουά ρούχα και σερβίρουν στο γιορτινό τραπέζι 12 στρογγυλά φρούτα (ένα για κάθε μήνα του νέου έτους). Το στρογγυλό σχήμα τόσο στα ρούχα όσο και στα φρούτα συμβολίζει τα νομίσματα, τα οποία αντιπροσωπεύουν την ευημερία και τον πλούτο για κάθε μήνα του επόμενου έτους με τα μήλα, τα πεπόνια, τα πορτοκάλια και τα σταφύλια να είναι οι πιο δημοφιλείς επιλογές.
Την τελευταία μέρα του χρόνου γίνεται ένα φεστιβάλ, το οποίο χρονολογείται από την εποχήτων Vikings, όπου οι Σκωτσέζοι κάνουν παρέλαση στους δρόμους με φλεγόμενες μπάλες πάνω από το κεφάλι τους γιατί πιστεύουν ότι οι φλεγόμενες μπάλες θα τους φέρουν την κάθαρση. Εννοείται ότι μόλις αλλάξει η χρονιά κάνουν πρόποση με ουίσκι και ποδαρικό σε κάποιο συγγενικό, φιλικό ή γειτονικό σπίτι. Το ποδαρικό, το οποίο είναι γνωστό ως “qualtagh” ή “first footing» αφορά τον πρώτο άνθρωπο που θα διαβεί το κατώφλι του σπιτιού μετά τα μεσάνυχτα. Το έθιμο προστάζει ένα ψηλό, μελαχρινό άντρα με δώρα νομίσματα, κάρβουνο, ψωμί, αλάτι και ένα μπουκάλι ουίσκι. Η παράδοση πιθανότατα χρονολογείται επίσης από την εποχή των Vikings οι οποίοι ήταν ξανθοί άρα η εμφάνιση στην πόρτα ενός ξανθού ατόμου φέρνει κακοτυχία ενώ ένας μελαχρινός ή καστανός άντρας θα φέρει καλή τύχη στο σπίτι για όλη τη χρονιά.
Για να ξορκίσουν το κακό και να διώξουν όλα τα άσχημα γεγονότα που πέρασαν την προηγούμενη χρονιά, οι κάτοικοι στο Εκουαδόρ, την τελευταία μέρα του χρόνου, καίνε σκιάχτρα. Συγκεκριμένα η κάθε οικογένεια κατασκευάζει ένα σκιάχτρο το οποίο γεμίζει με χαρτί και ξύλο. Στη συνέχεια το κρεμάει έξω από το σπίτι και τα μεσάνυχτα όλοι μαζί, σε εορταστική ατμόσφαιρα καίνε το σκιάχτρο κι έτσι διώχνουν το κακό.
Οι Αμερικάνοι εδώ και αρκετά χρόνια πιστεύουν ότι μόλις αλλάξει ο χρόνος, πρέπει να φιλήσουν τον αγαπημένο ή την αγαπημένη τους. Το συγκεκριμένο έθιμο το έχουμε απολαύσει πολλές φορές σε χουλιγουντιανές ταινίες. Όποιος τυγχάνει ελεύθερος την πρώτη μέρα του χρόνου, μπορεί να αγκαλιάσει και να φιλήσει σύμφωνα με το έθιμο όποιον αδέσμευτο είναι κοντά του. Έτσι θεωρούν πως η νέα χρονιά θα είναι τυχερή στον τομέα των αισθηματικών και θα τους φέρει την αληθινή αγάπη.
Στο Ελ Σαλβαδόρ έχουν ένα περίεργο έθιμο για γούρι, όπου λίγο πριν γίνει η αλλαγή του χρόνου, σπάνε ένα αυγό και το βάζουν μέσα σε ένα γυάλινο ποτήρι. Ο κρόκος παίρνει διάφορα σχήματα στο ποτήρι και τα ερμηνεύουν είτε ως ευτυχία στα αισθηματικά τους, είτε ως επιτυχία στη δουλεία τους , είτε ότι το νέο έτος τους επιφυλάσσει κάποιο όμορφο ταξίδι.
Στη Ρωσία πριν μπει ο καινούριος χρόνος, γράφουν όλοι τις ευχές τους σε ένα χαρτί το οποίο μετά το καίνε. Παίρνουν τις στάχτες του και τις βάζουν σε ένα ποτήρι σαμπάνιας. Αμέσως μόλις υποδεχτούν τη νέα χρονιά, πίνουν τη σαμπάνια.
Στην Κίνα η Πρωτοχρονιά δεν είναι την 1η Ιανουαρίου αλλά την ημέρα της δεύτερης νέας σελήνης μετά το χειμερινό ηλιοστάσιο. Το 2022 θα εορταστεί την 1η Φεβρουαρίου και θα είναι το έτος της τίγρης. Για τους Κινέζους η πρώτη μέρα του χρόνου είναι η μεγαλύτερη γιορτή. Συνηθίζουν να ρίχνουν στον ουρανό πολλά πυροτεχνήματα, θεωρώντας πως ο θόρυβος που κάνουν διώχνει τα κακά πνεύματα, να χαρίζουν ως δώρο ένα γλυκό το οποίο συμβολίζει την πρόοδο και να ντύνονται στα κόκκινα επειδή σαν χρώμα συμβολίζει τη φωτιά που καίει την κακή τύχη.
Η παραμονή της Πρωτοχρονιάς για μένα ανέκαθεν ήταν ημέρα απολογισμού της χρονιάς που φεύγει και ενδοσκόπησης για το τι πραγματικά χρειάζομαι τη χρονιά που ετοιμάζομαι να υποδεχτώ. Σε λίγες ώρες αποχαιρετάμε μια ενδεχομένως δύσκολη χρονιά, γεμάτη προκλήσεις και μαθήματα, με μια πληθώρα ιδιαίτερων συναισθημάτων στην καρδιά και αναμνήσεων στο μυαλό. Ήρθε η ώρα να γυρίσουμε τη σελίδα και μαζί με τη χρονιά που αποχαιρετάμε να αποχαιρετήσουμε και ότι μας βαραίνει, ότι μας κρατά πίσω, ότι μας θλίβει και να υποδεχτούμε τη νέα χρονιά με ανοιχτή καρδιά, με αισιοδοξία, ελπίδα, ευγνωμοσύνη και χαρά. Έτοιμοι για νέα ξεκινήματα, νέα όνειρα, νέους στόχους.
Ευτυχισμένη νέα χρονιά σε όλες και όλους. Γεμάτη υγεία, αγάπη και πολλά χαμόγελα!
