Τα βιβλία βοηθούν στην ενίσχυση της διά βίου μάθησης. Κατά τον Marcel Proust: «Η δική μας σοφία αρχίζει εκεί που τελειώνει η σοφία του συγγραφέα». Η συνήθεια να διαβάζουμε βιβλία καθημερινά εμπλουτίζει τη ζωή μας με μεγάλα οφέλη. Πέραν της γνώσης που μας παρέχει, μας ανοίγει την πόρτα σε ένα νέο κόσμο, μέσω του οποίου αναπτυσσόμαστε πνευματικά και συναισθηματικά, ενώ ταυτόχρονα μας εμφυσά αναλυτικές δεξιότητες, οι οποίες στη συνέχεια μας μυούν σε νέες προοπτικές και θετικές αλλαγές. Η ταύτιση μας, κάποιες φορές, με τα βιώματα και τις περιπέτειες των ηρώων του βιβλίου, λειτουργεί σαν μια θεραπευτική διαδικασία. Έχετε βυθιστεί ποτέ στις σελίδες ενός βιβλίου με τέτοιο τρόπο ώστε να αισθάνεστε λες και σχετίζεστε με τους ήρωες του; Τόσο πολύ που μπορείτε σχεδόν να νιώσετε τα συναισθήματά τους; Η βύθιση αυτή, μας ταξιδεύει σε βαθύτερα μονοπάτια του μυαλού και της ψυχής. Ενδεχομένως, σε ορισμένες περιπτώσεις μάλιστα, να λειτουργεί σαν οδηγός αυτοβελτίωσης. Η όλη διαδικασία διαφαίνεται να είναι ένα χρήσιμο θεραπευτικό εργαλείο για την ενίσχυση της ψυχικής μας ευημερίας.
Ο έντονος ρυθμός της σύγχρονης ζωής και το πολυάσχολο πρόγραμμα των ανθρώπων επιφέρει άγχος, ένταση και υπερβολική κούραση. Υπάρχουν διάφοροι τρόποι για να ανακουφιστεί κανείς από το στρες, να εφαρμόσει πρακτικές αυτοφροντίδας, να αφιερώσει χρόνο στον εαυτό του, να χαλαρώσει ή να ξεφύγει. Ένας από τους πιο ιδιαίτερους ωστόσο, που πιθανόν να μην περνά από το μυαλό πολλών, είναι η βιβλιοθεραπεία. Έχετε ακούσει ποτέ γι’ αυτήν;
Όταν αντιμετωπίζετε δύσκολες καταστάσεις μερικές φορές μπορεί να είναι δύσκολο να κατανοήσετε τι συμβαίνει στο μυαλό και το σώμα σας. Η βιβλιοθεραπεία στοχεύει να γεφυρώσει αυτό το χάσμα, χρησιμοποιώντας βιβλιογραφία για να σας βοηθήσει να βελτιώσετε τη ζωή σας. Σας έχει τύχει σε μια περίοδο θλίψης να προτιμήσετε να διαβάσετε για να μεταφερθείτε, έστω για λίγο, μακριά από μια δύσκολη κατάσταση που βιώνετε; Μπορεί να ασκηθεί από ένα άτομο ή μια μικρή ομάδα ατόμων και υποστηρίζεται από ένα βιβλιοθεραπευτή. Ο εν λόγω βιβλιοθεραπευτής παρέχει πληροφορίες και καθοδήγηση για ανάγνωση μιας συγκεκριμένης σειράς βιβλίων και ιστοριών, ανάλογα με τις ανάγκες του καθενός, οι οποίες προσφέρουν μια υπέροχη μοναχικότητα και λειτουργούν θεραπευτικά. Μελέτες δείχνουν ότι η βιβλιοθεραπεία μπορεί να είναι χρήσιμη στη θεραπεία του άγχους, της κατάθλιψης, των διατροφικών διαταραχών και πολλών άλλων. Οι ευεργετικές επιπτώσεις της ανάγνωσης των κατάλληλων βιβλίων είναι γνωστές από την αρχαιότητα και δεν είναι τυχαίο που στη βιβλιοθήκη των Θηβών, μια επιγραφή στα αρχαία ελληνικά έγραφε: «Ψυχής Ιατρείον» θεωρώντας τη βιβλιοθήκη, όχι απλά ως χώρο ανάγνωσης, αλλά ως μέρος θεραπείας της ψυχής.
Μέσω της χρήσης ιστοριών σε βιβλία μυθοπλασίας και μη, ποίησης, θεατρικών έργων, διηγημάτων και υλικών αυτοβοήθειας, ένας βιβλιοθεραπευτής μπορεί να σας βοηθήσει να κατανοήσετε βαθύτερα τις ανησυχίες που σας οδήγησαν αρχικά να την επιλέξετε ως θεραπεία. Όταν χρησιμοποιείται σε ένα περιβάλλον ομαδικής θεραπείας, η βιβλιοθεραπεία επιτρέπει στους συμμετέχοντες να δίνουν και να λαμβάνουν ανατροφοδότηση σχετικά με τις ερμηνείες τους για τη βιβλιογραφία και πώς σχετίζεται με τα προβλήματά τους. Βοηθά επίσης στη βελτίωση της επικοινωνίας και ενθαρρύνει πιο εις βάθος συνομιλίες και συνδέσεις για τους συμμετέχοντες. Ακόμη και ο Freud υιοθέτησε την βιβλιοθεραπεία, ως θεραπευτική μέθοδο, όταν συνταγογραφούσε βιβλία στους θεραπευόμενους του κατά την διάρκεια μιας ψυχαναλυτικής συνεδρίας.
Ακόμη και αν δεν έχετε καταφύγει σε ένα βιβλιοθεραπευτή το πιθανότερο είναι ότι έχετε εξασκήσει τη βιβλιοθεραπεία χωρίς καν να το καταλάβετε. Πως; Αν συνηθίζετε να αγοράζετε τα βιβλία σας από ένα καλό βιβλιοπώλη, όπου πρωτίστως αγαπά τα βιβλία και διαβάζει ο ίδιος, τότε έμμεσα λειτούργησε σαν βιβλιοθεραπευτής προς εσάς, όλες εκείνες τις φορές που ήξερε ποιο βιβλίο να σας προτείνει για να μιλήσει στη ψυχή σας και να αφήσει μέσα σας το αποτύπωμα του. Ένα βιβλιοπωλείο όπου όταν το επισκέπτεστε υπάρχει το ενδιαφέρον, από μέρους του ατόμου που το διαχειρίζεται να ρωτήσει αν σας άρεσε αυτό που σας πρότεινε την προηγούμενη φορά, για να ξέρει τι να σας προτείνει την επόμενη, είναι ακριβώς αυτό που χρειάζεστε.
Κάτι που σε μένα έλειπε για χρόνια ήταν να βρω ένα τέτοιο βιβλιοπωλείο. Συνήθως επισκεπτόμουν μεγάλα βιβλιοπωλεία, όπου έπρεπε να έχω κάνει έρευνα στο διαδίκτυο προτού το επισκεφθώ για να ξέρω τι ζητώ. Παρότι ήμουν περιτριγυρισμένη από τόσα βιβλία, που το καθένα μέσα του έκρυβε ένα διαφορετικό κόσμο, αντί να νιώθω όμορφα, ένιωθα λες και έμπαινα σε ένα κατάστημα ρούχων που θα ρωτούσα που βρίσκω την τάδε μπλούζα σε άλλο χρώμα και θα μου έδειχναν το ράφι ή στην υπεραγορά όπου θα μου έδειχναν σε ποιο διάδρομο θα βρω τα είδη ζαχαροπλαστικής. Το βιβλιοπωλείο δεν μπορεί να είναι αυτό το πράγμα. Για μένα είναι ένας χώρος πολύτιμος σαν θησαυρός και μια ατελείωτη πηγή γνώσης.
Προσωπικά πλέον επένδυσα στον «άνθρωπο» πίσω από το βιβλιοπωλείο και επέλεξα ένα μικρό βιβλιοπωλείο, όπου το μυστικό του ατόμου που το διαχειρίζεται, πέραν της αγάπης της για τα βιβλία, είναι η αμεσότητα που έχει με τον κόσμο. Όταν το επισκέπτεσαι είναι λες και εισέρχεσαι στον μικρόκοσμο της. Υποδέχεται τους πελάτες της σαν φίλους και η επαφή της δεν περιορίζεται μόνο στο να δίνει καθοδήγηση για το ράφι στο οποίο θα βρεις το βιβλίο που ψάχνεις. Αντ’ αυτού, θα μιλήσει μαζί σου για να καταλάβει τι ζητάς, τι έχεις ανάγκη να διαβάσεις ανάλογα με τις προτιμήσεις σου ή την ψυχολογία σου την δεδομένη περίοδο και ίσως ακόμη από το τι θέλεις να κερδίσεις από το ίδιο το βιβλίο διαβάζοντας το, για να είναι εις θέση να σου παρέχει εξατομικευμένες προτάσεις βιβλίων.
Ας μη ξεχνάμε ωστόσο ότι παρότι η ουσία της ανάγνωσης, με σκοπό το θεραπευτικό όφελος, είναι η ίδια, κάθε ιστορία επηρεάζει το κάθε άτομο διαφορετικά. Άσχετα λοιπόν αν είστε βιβλιοφάγοι ή όχι, επιλέξτε ένα τέτοιο βιβλιοπωλείο, όπου το άτομο που το διαχειρίζεται αφήνει τη σφραγίδα του στο χώρο και σας κάνει να συμφωνείτε με τον Carlos Zafón ο οποίος πολύ όμορφα είπε: «Μπήκα μέσα στο βιβλιοπωλείο και ανέπνευσα εκείνο το άρωμα χαρτιού και μαγείας, που περιέργως, κανένας ποτέ δε σκέφτηκε να εμφιαλώσει.»
