Το περιβάλλον μας καθορίζει τη ζωή μας, είτε πρόκειται για πεποιθήσεις, νοητική κατάσταση ή περιβαλλοντικό πλαίσιο. Αυτό με το οποίο τρέφουμε τον εαυτό μας σωματικά, διανοητικά, πνευματικά, αυτό γινόμαστε. Τα τελευταία χρόνια, με την επέλαση της πανδημίας μπήκαμε όλοι σε ένα φοβικό πλαίσιο χωρίς ημερομηνία λήξης. Ειδικότερα στην αρχή, αγκαλιάσαμε το φόβο σαν να ήταν ο ασφαλέστερος σύμμαχός μας σε αυτή τη γη. Τρέφαμε τον εαυτό μας με αυτόν και αυτός με τη σειρά του, σαν μια εξουσία έξω από εμάς, χρωμάτιζε τα γυαλιά με τα οποία βλέπαμε τονκόσμογύρω μας.
Σε γενικές γραμμές ο φόβος είναι ένα δυσάρεστο συναίσθημα, υπό την έννοια ότι προκαλεί αμηχανία και άγχος. Επί της ουσίας, τα συναισθήματα δεν αυτοπροσδιορίζονται ως καλά ή κακά και όλα είναι απαραίτητα για την επίτευξη ισορροπίας στη ζωή μας. Ωστόσο ο φόβος συγκαταλέγεται στα λεγόμενα «αρνητικά» συναισθήματα, δεδομένου του αγχωτικού περιβάλλοντος που προκαλεί και της ανασφάλειας που τον συνοδεύει. Όλοι έχουμε φόβους, αν είμαστε αρκετά ειλικρινείς για να το παραδεχτούμε. Φαίνεται να είναι μια κατάσταση που πολλοί άνθρωποι συνηθίζουν και σε κάποιες περιπτώσεις καταλήγει να μοιάζει με συναισθηματική συνήθεια. Δεν είναι ασυνήθιστο για τους ανθρώπους να ζουν συνεχώς με φόβο χωρίς καν να το γνωρίζουν. Ως άνθρωποι φοβόμαστε το μέλλον, το άγνωστο, την αλλαγή, μια νέα αρχή, την απώλεια, την αρρώστια, την ανεργία, τη μοναξιά, την αποτυχία.
Υπάρχει ο ρεαλιστικός φόβος που μας προειδοποιεί για κάποιο κίνδυνο και υπάρχει και αυτός που είναι αποτέλεσμα σκέψεων ή πεποιθήσεων. Οι καταστάσεις που μας είναι αβέβαιες, άγνωστες ή αόριστες μπορεί να μας προκαλέσουν φόβο και περιοριστικές πεποιθήσεις. Αν κοιτάξετε βαθιά μέσα σας τότε θα δείτε ότι υπάρχει ένα στοιχείο φόβου σε κάθε περιοριστική πεποίθηση.
Ο φόβος είναι ένα ανθρώπινο συναίσθημα. Όταν όμως αυτό πάρει ακραίες διαστάσεις τότε πρόκειται για φοβία. Επί της ουσίας, οι φοβίες υφίσταται σε περιπτώσεις όπου, στην πραγματικότητα, δεν υπάρχει αληθινός κίνδυνος. Κάποιοι άνθρωποι έχουν φοβίες που παίζουν πολύ μικρό ρόλο στη ζωή τους, ενώ άλλοι αυτές που μπορεί να επηρεάσουν σοβαρά την ικανότητα τους να είναι λειτουργικοί στην καθημερινότητα τους. Υπάρχουν αυτές που μας συντροφεύουν από τα παιδικά μας χρόνια αλλά και κάποιες άλλες που ανεξήγητα αποκτήσαμε κάποια στιγμή μεγαλώνοντας.
Μερικές από τις πιο γνωστές περιπτώσεις φοβίας, είναι ο φόβος για τις γάτες (αιλουροφοβία), ο φόβος για τα σκυλιά (κυνοφοβία), ο φόβος για τα αεροπλάνα (αεροφοβία), ο φόβος για τα ύψη (ακροφοβία), ο φόβος του κλειστού χώρου (κλειστοφοβία) και ο φόβος ενός χώρου με πολύ κόσμο (αγοραφοβία).
Ενώ λογικά δεν μπορούμε να εξηγήσουμε τη φοβία, ούτε να δικαιολογήσουμε τις έντονες αντιδράσεις που τη συνοδεύουν, εντούτοις πρέπει να αντιληφθούμε ότι είναι πέρα από τις δυνάμεις του ατόμου που τις βιώνει να πρυτανεύσει η λογική. Το άτομο, όταν έρχεται αντιμέτωπο με το αντικείμενο του φόβου του, κατακλύζεται από ακραίες ψυχολογικές αντιδράσεις, που μπορεί να συνοδεύονται από τρέμουλο, ταχυκαρδία, δύσπνοια, σφίξιμο στο στήθος ή και ζάλη. Το μόνο που βοηθά τη δεδομένη στιγμή είναι η αποφυγή του φοβικού αντικείμενου. Σε καμία περίπτωση δε βοηθά να προσπαθήσετε να εκλογικεύσετε τη φοβία του εξηγώντας ότι είναι παραλογισμός.
Εκφράσεις του τύπου κοίτα πόσο χαριτωμένη είναι αυτή η γατούλα, έλα χάιδεψέ την να δεις πόσο ακίνδυνη είναι ή κοίτα πόσο γλυκούλι είναι αυτό το σκυλάκι, δε βλέπεις ότι αυτό φοβάται περισσότερο απ΄ότι εσύ ή τους ανθρώπους να φοβάσαι όχι τα ζώα ή πιο πολλοί πεθαίνουν από αυτοκινητικά δυστυχήματα όχι από αεροπλάνα που πέφτουν, δε βοηθάνε. Αντίθετα, μεγιστοποιούν τη δυσφορία του ατόμου, το οποίο αντιλαμβάνεται ότι δεν υπάρχει λόγος να φοβάται, αλλά αδυνατεί να ελέγξει τα συναισθήματα φόβου που τον κατακλύζουν. Από εμάς, εκείνη την ώρα, χρειάζεται διακριτικότητα, ενσυναίσθηση, κατανόηση, αποδοχή και σεβασμό.
Να θυμάστε πως ο κόσμος μας έχει ανάγκη περισσότερη αγάπη. Η αγάπη είναι το αντίθετο του φόβου και η κατανόηση το άλλο όνομα της αγάπης. Αν προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε τους βαθύτερους φόβους μας και να σεβαστούμε αυτούς των συνανθρώπων μας, τότε θα έχουμε μπει σε μια διαδικασία ευσυνειδησίας, όπου θα είμαστε εις θέση να «ανοίξουμε» τον εαυτό μας στην αγάπη και τη χαρά.
