Κατά τον Vladimir Nabokov: «Τίποτε δε ζωντανεύει το παρελθόν πιο αποτελεσματικά από μια μυρωδιά που έχει συσχετισθεί μ’ αυτό.» Ένα άρωμα ή μια μυρωδιά μπορούν να κατακλύσουν τις αισθήσεις μας και αρκεί μια ευωδιά για να αναδυθεί μια μνήμη, γεμάτη γλυκά ή πικρά συναισθήματα. Έχετε διερωτηθεί ποτέ πως μια μυρωδιά είναι ικανή να μας ταξιδέψει πίσω στο χρόνο; Πως ένα άρωμα μπορεί να διεγείρει αμέσως την όρεξη μας, να μας προκαλέσει ένα δυνατό συναίσθημα, να μας θυμίσει ένα άτομο ή ένα μέρος; Αυτή η ανθρώπινη ικανότητα, επαναφοράς γεγονότων, μέσω της εμπειρικής συναισθηματικής επίπτωσης, οφείλεται στη συναισθηματική μνήμη.
Η αίσθηση της όσφρησης είναι γνωστή για την ικανότητά της να προκαλεί αναμνήσεις. Όλοι γνωρίζουμε το συναίσθημα. Αναμνήσεις ωστόσο που δεν εστιάζουν σε πρόσωπα, γεγονότα ή ήχους,αλλά σε συναισθήματα. Η λειτουργία του εγκεφάλου που διεγείρει τη συναισθηματική μνήμη μέσω ενός οσφρητικού ερεθίσματος ονομάζεται «φαινόμενο Proust» από τον Γάλλο μυθιστοριογράφο Marcel Proust, ο οποίος στο μυθιστόρημα του «Αναζητώντας το χαμένο χρόνο», περιγράφει πως η γεύση ενός κομματιού κέικ βουτηγμένο σε τσάι, ήταν ικανή να τον πλημμυρίσει νοσταλγία και να τον ταξιδέψει στο σπίτι της θείας του στη γαλλική εξοχή όπου περνούσε τα καλοκαίρια του σαν παιδί.
Η νοσταλγία έχει ερμηνευθεί ως ένας προσαρμοστικός μηχανισμός που ενσταλάζει την αίσθηση της ταυτότητας κατά τη διάρκεια των μεταβάσεων της ζωής. Απολαμβάνουμε νοσταλγικές στιγμές, γιατί μπορούμε να ξαναζήσουμε μια χαρούμενη ανάμνηση ή ένα συναίσθημα από την αρχή. Οι νοσταλγικές μυρωδιές είναι λες και κρύβουν μέσα τους την παιδική μας ηλικία. Τόσες πολλές από αυτές τις αναμνήσεις, που οφείλονται στις μυρωδιές, μπορεί να είναι αναμνήσεις της πρώιμης περιόδου της ζωής μας, επειδή εκείνα τα χρόνια είναι που βιώνουμε τις περισσότερες μυρωδιές για πρώτη φορά.
Η θαλασσινή αύρα σε συνδυασμό με το αντηλιακό στις καλοκαιρινές διακοπές, το μαγευτικό άρωμα χαρτιού στο βιβλιοπωλείο, η μυρωδιά του καφέ τα πρωινά, το υπέροχο άρωμα που είναι διάχυτο στην ατμόσφαιρα κατά τη φθινοπωρινή βροχόπτωση, η λαχταριστή ζεστή σοκολάτα τα κρύα απογεύματα του χειμώνα, ένα ολάνθιστο λουλούδι την άνοιξη στη γλάστρα, τα φρεσκοψημένα μπισκότα των Χριστουγέννων ή τα κουλουράκια του Πάσχα είναι μόνο μερικά παραδείγματα νοσταλγικών αναμνήσεων. Έχει παρατηρηθεί ότι οι μυρωδιές που συνδέονται με τις γιορτές είναι πιο έντονες, λόγω των παραδόσεων που σχετίζονται με εκείνες τις περιόδους του χρόνου και οι ευωδίες του καλοκαιριού πιο χαρούμενες λόγω της ανεμελιάς που χαρακτήριζε τα παιχνίδια εκείνης της εποχής.
Σύμφωνα με μια μελέτη, του Κέντρου Ερευνών του «Πανεπιστημίου Rockefeller» των ΗΠΑ, από όλες τις αισθήσεις η όσφρηση είναι η ισχυρότερη. Η εν λόγω μελέτη αναφέρει ότι η μύτη μπορεί να αντιληφθεί περισσότερα ερεθίσματα από τα μάτια και τα αυτιά μαζί και είναι το μόνο αισθητήριο όργανο που συνδέεται στενά με τις περιοχές του εγκεφάλου που ρυθμίζουν τη μνήμη και τα συναισθήματα. Τη στιγμή που συνδέουμε μια μυρωδιά με μια συγκεκριμένη κατάσταση, παραμένει κλειδωμένη στη μνήμη μας και προκαλεί τα ίδια συναισθήματα όταν την ανακαλούμε μετά ξανά και ξανά. Για το λόγο αυτό, ορισμένες μυρωδιές συνδέονται συχνά με έντονες αναμνήσεις επειδή προκαλούν ένα συναίσθημα που παραμένει στο υποσυνείδητό μας.
Η σχέση μεταξύ μνήμης και συναισθημάτων είναι αμφίδρομη. Αυτό σημαίνει ότι με τον ίδιο τρόπο που το συναίσθημα μπορεί να επηρεάσει τη μνήμη μπορεί και η μνήμη να επηρεάσει το συναίσθημα. Για παράδειγμα, όταν ένα άτομο θυμάται ένα εξαιρετικά τραυματικό γεγονός, βιώνει αμέσως τα συναισθήματα που σχετίζονται με αυτό λόγω της υψηλής συναισθηματικής του έντασης. Αυτό είναι το εκπληκτικό με τις αναμνήσεις, ότι το μόνο που χρειάζεται είναι μια μυρωδιά παρόμοιου αρώματος για να προκαλέσει μια τόσο ζωντανή απεικόνιση της μνήμης με την οποία συνδέεται.
Οι επιστήμονες δε σταματούν να ερευνούν τη θεμελιώδη σχέση όσφρησης και ψυχικής κατάστασης. Δεν σας έχει τύχει να συνδυάσετε ένα άτομο ή ένα ρομαντικό τοπίο με ένα άρωμα ή να θέλετε να αλλάξετε άρωμα μετά από μια δύσκολη φάση ζωής γιατί σας θυμίζει άτομα και καταστάσεις που σας πόνεσαν; Όλα όσα ζούμε τα κρατάμε στην καρδιά μας σαν φυλακτό και χανόμαστε μέσα τους σε στιγμές μελαγχολίας όπου οι αναμνήσεις ξεπηδούν η μία μετά την άλλη αβίαστα.
Αν η ζωή είναι λουλούδι, οι αναμνήσεις είναι το άρωμά του. Χρησιμοποιήστε τις ιδιότητες της όσφρησης προς όφελος της καθημερινής σας ζωής. Τα όμορφα αρώματα μπορεί να σας φτιάξουν τη διάθεση, να σας φέρουν ηρεμία, ευεξία ή να σας προκαλέσουν διέγερση. Αγκαλιάστε την κάθε σας μέρα, γεμίζοντας την καρδιά σας με αγάπη, χαρίζοντας στους γύρω σας ευγενικά χαμόγελα, πλημμυρίζοντας τη ζωή σας με όμορφα όνειρα και μη ξεχνάτε να χρωματίζετε το βιβλίο των αναμνήσεων σας με γλυκές μυρωδιές.
