Σερπαντίνες, κομφετί, τραγούδι, χορός και αποκριάτικες στολές συνοδεύουν το κέφι, τη διασκέδαση και τη χαρά που κυριαρχούν την περίοδο του καρναβαλιού. Οι καρναβαλιστές φαίνεται να έχουν ιδιαίτερη αγάπη στις μάσκες που αποτελούν πλέον το σήμα κατατεθέν της αποκριάς. Ετυμολογικά η λέξη μάσκα προέρχεται από το λατινικό «masca», το οποίο σημαίνει προσωπίδα. Πριν λίγες μέρες βλέποντας την ανυπομονησία κάποιων συναδέλφων να έρθει η αποκριά και να φορέσουν μια μάσκα με έκανε να αρχίσω να σκέφτομαι τι κρύβεται πίσω από αυτή τους την αγάπη.
Όταν ήμασταν παιδιά η μάσκα μας έδινε την ευκαιρία να γίνουμε αυτό που ονειρευόμασταν. Τα κορίτσια κυρίως πριγκίπισσες των παραμυθιών και τα αγόρια σούπερ ήρωες των κινουμένων σχεδίων. Μεγαλώνοντας αντιλήφθηκα ότι ακριβώς αυτή η ανάγκη των ανθρώπων να είναι κάτι άλλο από αυτό που πραγματικά είναι, έκανε τη μάσκα να μην αποτελεί προσωπίδα για την περίοδο του καρναβαλιού αλλά ρόλο ζωής. Δε φοράνε βέβαια τη μάσκα πλέον μιας πριγκίπισσας ή ενός σούπερ ήρωα, αλλά αυτήν που ταιριάζει στην κάθε περίσταση. Άλλοτε είναι αυτή του καλού παιδιού, του στοργικού γονιού, του ευτυχισμένου συντρόφου και άλλοτε αυτή του επιτυχημένου επαγγελματία, του άριστου μαθητή, του πιστού φίλου και πάει λέγοντας.
Ζούμε σε μια κουλτούρα που εκτιμά την τελειότητα, την επιτυχία και την εμφάνιση και πολλοί άνθρωποι δυσκολεύονται να είναι ο εαυτός τους. Φοβούνται ότι οι άλλοι μπορεί να τους απορρίψουν και έτσι επιλέγουν να γίνουν αυτό που αναμένεται από αυτούς. Ο Oscar Wilde, θεωρούσε πως ο καλύτερος τρόπος να δούμε τον εαυτό μας περνάει μέσα από την ικανότητά μας να το δούμε μέσα από τα μάτια των άλλων. Μας λέει συγκεκριμένα ότι ο άνθρωπος είναι λιγότερο ο εαυτός του όταν μιλάει ως ο εαυτός του. Δώσε του μια μάσκα και θα σου πει την αλήθεια.
Λίγο πολύ όλοι σαν μικρά παιδιά, για να μας αγαπούν γίναμε τα «καλά παιδιά», στο σπίτι, στο σχολείο, στην κοινωνία, όπως μας έδειξαν οι άλλοι και φορέσαμε ασυνείδητα τους ρόλους στους οποίους μας κατεύθυναν. Τότε ήταν το καλύτερο δυνατόν που μπορούσαμε να κάνουμε. Μετά μεγαλώσαμε νομίζοντας ότι «αυτό» είμαστε. Όμως και τώρα ακόμα που μεγαλώσαμε, παίζουμε ασυνείδητα ακόμα τους ίδιους ή παραλλαγμένους ρόλους. Λέμε ΝΑΙ ακόμη και όταν θέλουμε να πούμε ΟΧΙ, δε λέμε πάντα αυτό που πιστεύουμε αλλά αυτό που θέλει να ακούσει ο εκάστοτε συνομιλητής μας, προσπαθούμε να τα πάμε καλά με όλους, δίνοντας προτεραιότητα στις δικές τους ανάγκες εις βάρος των δικών μας, επιλέγουμε να χαμογελάμε για να κρύβουμε συναισθήματα φόβου, ανασφάλειας, ενοχής ή θυμού, αποφεύγοντας να εκφράσουμε τα συναισθήματα μας στους γύρω μας ή πολλές φορές ακόμη και στον ίδιο μας τον εαυτό για να μη δείξουμε αδυναμία ή για να μη σχολιαστούμε αρνητικά από τον περίγυρο μας. Ακόμη και στις περιπτώσεις εκείνες που κάποιος μας απογοητεύσει ή μας πληγώσει απομακρυνόμαστε αλλά δεν εκφράζουμε όσα νιώθουμε για να μην εκτεθούμε συναισθηματικά. Όλη αυτή η συνεχιζόμενη διάθεση συμβιβασμού, μην τυχόν και δυσαρεστήσουμε κανένα, μας εμπλέκει σε ένα φαύλο κύκλο, χωρίς την οριοθέτηση υγιών ορίων, μας γεμίζει άδικα ενοχές και μας μαθαίνει να επιζητάμε την επιβεβαίωση από τους τρίτους, γεγονός που έρχεται να αποδειχτεί επιζήμιο για την ψυχική μας υγεία.
Το πιο θλιβερό είναι ότι αυτή η τακτική της υιοθέτησης ρόλων ακολουθεί κάποιους ανθρώπους σε όλη τους τη ζωή και με αυτόν τον τρόπο χάνουν επαφή με το ποιοί είναι στον πυρήνα τους και επικεντρώνονται στο «φαίνεσθαι». Η μεγαλύτερη μάχη που αντιμετωπίζουμε ως άνθρωποι είναι η μάχη να προστατεύσουμε τον αληθινό μας εαυτό από τον εαυτό που θέλει ο κόσμος να γίνουμε. Ο Jean-Paul Sartre, αναφέρει σχετικά: «Ο άνθρωπος που ξυπνάει το πρωί και βάζει το προσωπείο του καλού οικογενειάρχη, συζύγου, επαγγελματία και φίλου, περνάει ολόκληρη τη μέρα του φορώντας τη μάσκα του. Όταν όμως γυρίσει σπίτι το βράδυ και τη βγάλει, συνειδητοποιεί με φρίκη ότι πίσω από το προσωπείο του δεν υπάρχει πρόσωπο!»
Τα τελευταία χρόνια, που τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν γίνει αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας μας, ενισχύθηκε αυτή η ανάγκη ορισμένων να τροφοδοτούν την ψυχή τους με μια ψεύτικη εικόνα τελειότητας μέσα από τις φωτογραφίες που ανεβάζουν. Στα κοινωνικά δίκτυα, είθισται να παρουσιάζεται μια εικόνα του καλύτερου εαυτού και υπάρχουν άνθρωποι που συνειδητά ή ασυνείδητα κάνουν τη ζωή τους να φαίνεται υπέροχη. Οι ειδικοί στις σχέσεις μας ενημερώνουν ότι η καλύτερη ένδειξη για μία υγιή σχέση είναι να μην υπάρχει κανένα σημάδι της στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και ότι σε καμία περίπτωση όλη αυτή η υπερπροβολή και η παντελής απουσία της ρήσης «τα εν οίκω μη εν δήμω» δεν είναι σημάδι ευτυχίας. Πολλές φορές εύχομαι η ζωή ορισμένων να είναι όσο υπέροχη φαίνεται στο προφίλ τους και άλλες φορές διερωτώμαι αν όντως είναι τόσο ευτυχισμένοι όσο θέλουν να πείσουν ότι είναι, γιατί να έχουν την ανάγκη να μοιράζονται μαζί μας την κάθε στιγμή της καθημερινότητας τους με τα παιδιά τους και πολλές φορές ακόμη και τις πολύ προσωπικές ιδιωτικές στιγμές με τον/τη σύντροφο τους αντί να απολαμβάνουν ουσιαστικά τη στιγμή.
Η προσωποκεντρική προσέγγιση του ψυχαναλυτή Carl Rogers στην ανθρωπιστική ψυχολογία τόνισε το σημαντικό ρόλο της αυθεντικότητας του εαυτού μας και σημείωσε ότι μόνο μέσω της αποδοχής και της ενσυναίσθησης θα μπορέσουμε να είμαστε ο πραγματικός και όχι ο «ιδανικός» εαυτός μας. Καλό είναι να αποδεχόμαστε τον εαυτό μας όπως είναι και να σταματήσουμε να προσπαθούμε συνέχεια να επικοινωνούμε ένα ιδεατό εαυτό απλά για να είμαστε αρεστοί και αποδεχτοί. Ας ξεκινήσουμε με το να αγκαλιάσουμε τα ελαττώματα μας και να συγχωρέσουμε τα λάθη μας. Μόνο τότε θα είμαστε αυθεντικοί. Όταν αρνούμαστε την αλήθεια μας, πληγώνουμε βαθιά τον εαυτό μας. Τον ωθούμε να επικοινωνεί ψέματα, να καλλιεργεί ενοχές, να αναπτύσσει προσδοκίες και να δημιουργεί άγχος.
Είναι δύσκολο να είμαστε ο αυθεντικός μας εαυτός όλη την ώρα. Υπάρχουν καταστάσεις στη ζωή όπου πρέπει να είμαστε διακριτικοί, ευγενικοί, ίσως και διπλωματικοί κάποιες φορές. Ωστόσο, το πρώτο βήμα για να βγάλουμε τις μάσκες είναι ν’ αναγνωρίσουμε τους εσωτερικούς μας περιορισμούς. Σκεφτείτε τις μάσκες που φοράτε και δεσμευτείτε να τις βγάλετε. Να είστε ο εαυτός σας χωρίς την ανάγκη εξωτερικής επικύρωσης. Να θυμάστε πως ο κάθε άνθρωπος έχει τη θέση του στον κόσμο και γι’ αυτό η ζωή είναι όμορφη. Μόνο όταν επιλέξετε την αυθεντικότητα και επαναπροσδιορίσετε την πορεία του ταξιδιού σας στη ζωή, θα ξεκινήστε να ζείτε όλο και πιο πολύ έτσι όπως πραγματικά θέλετε. Μόνο τότε θα είστε αυτό που θα επιλέξετε να γίνετε.
