Τα συναισθήματα είναι μέρος του εαυτού μας. Οι άνθρωποι βιώνουμε πολλά διαφορετικά συναισθήματα ταυτόχρονα, τα οποία βγαίνουν στην επιφάνεια επειδή επιζητούν να αναγνωριστούν και να εκφραστούν. Σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να νιώθουμε ότι επηρεάζουν τον τρόπο που σκεφτόμαστε και ενεργούμε, σε σημείο που κάποιες φορές χάνουμε τον έλεγχο. Συχνά οι άνθρωποι, όταν καλούνται να αντιμετωπίσουν εμπειρίες που γεννούν άγχος, θυμό, πόνο, ενοχικότητα, αναζητούν περισπασμούς και επιλέγουν να καταφεύγουν στη συναισθηματική αποφυγή.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα του διδακτορικού προγράμματος ανάλυσης συμπεριφοράς, του «Πανεπιστημίου της Νεβάδας» των ΗΠΑ, τα δύσκολα συναισθήματα είναι ενδείξεις θεμάτων που δεν έχουν επιλυθεί. Συγκεκριμένα ο Steven C. Hayes, καθηγητής του Τμήματος Ψυχολογίας και συντονιστής του προγράμματος ανέφερε ότι, τα αρνητικά συναισθήματα που βιώσαμε στο παρελθόν έχουν καταγραφεί στο υποσυνείδητο μας και ασυνείδητα επηρεάζουν την ποιότητα ζωής μας. Συχνά εμφανίζονται ως ψυχοσωματικά ή αίσθημα κολλήματος, έλλειψη κινήτρου, κατάθλιψη, απουσία σκοπού και κοινωνική απόσυρση.
Όταν αντιμετωπίζετε μια δύσκολη κατάσταση, τα συναισθήματά σας λειτουργούν ως πηγή πληροφοριών. Ωστόσο, δεν είναι η μόνη πηγή πληροφοριών που έχετε στη διάθεσή σας. Έχετε επίσης τη λογική σας, τη γνώση, την εμπειρία, τις αξίες και τους στόχους σας. Οι πληροφορίες που σας παρέχονται από τα εν λόγω συναισθήματα πρέπει να εκτιμηθούν και να αξιολογηθούν υπό το φως και των υπόλοιπων πηγών, προκειμένου να αποφασίσετε πώς θα αντιμετωπίσετε μια συγκεκριμένη κατάσταση. Είναι σημαντικό να μην μπερδεύετε τα συναισθήματα με τη διάθεση ή τις σκέψεις σας. Τα συναισθήματα έρχονται και φεύγουν, ενώ η διάθεση είναι μια διαρκής περίοδος συναισθηματικής κατάστασης.
Σύμφωνα με έρευνα του Τμήματος Ψυχολογίας του «Πανεπιστήμιου της Βοστώνης» των ΗΠΑ σχετικά με την αιτιολογία, τη φύση και τη θεραπεία της αγχώδους διαταραχής διαφάνηκε ότι μία από τις κύριες αιτίες πολλών ψυχολογικών προβλημάτων είναι η συνήθεια της συναισθηματικής αποφυγής. Αυτό μπορεί να φανεί περίεργο, γιατί η προσπάθεια αποφυγής ανεπιθύμητων συναισθημάτων φαίνεται εύλογη, αφού τα αρνητικά συναισθήματα συχνά συνδέονται στο μυαλό μας με δυσάρεστα γεγονότα που θέλουμε να ξεχάσουμε. Ωστόσο, ο επίτιμος καθηγητής του Τμήματος Ψυχολογίας και Ψυχιατρικής και επικεφαλής της έρευνας, David Barlow, τόνισε ότι οι προσπάθειες αποφυγής είναι μάταιες, δεδομένου του γεγονότος ότι η αποφυγή αυτή εξαγοράζει βραχυπρόθεσμο κέρδος με τίμημα μακροπρόθεσμου πόνου.
Όλοι γνωρίζουμε τη στιγμιαία ανακούφιση που μπορεί να προσφέρει η αποφυγή. Είναι λες και είμαστε ρυθμισμένοι να μη δείχνουμε τα συναισθήματά μας, αλλά αυτή η τακτική μας κρατά κολλημένους στο δικό μας δράμα. Αδιαμφισβήτητα είναι πολύ πιο εύκολο να μοιραστείτε τις σκέψεις ή τις απόψεις σας, παρά τα συναισθήματά σας. Το να μοιράζεστε αυτά που κρατάτε κρυμμένα στη ψυχή σας απαιτεί συναισθηματικό ρίσκο και θάρρος, καθώς μπορεί να νιώσετε εκτεθειμένοι και ευάλωτοι. Αν η σκέψη να μιλήσετε για ένα παρελθοντικό γεγονός που σας πόνεσε, σας τρομάζει γιατί πιστεύετε ότι μιλώντας για αυτό θα έρθουν εικόνες στο μυαλό και θα είναι λες και το ξαναζείτε από την αρχή, τότε η επιλογή να αποφύγετε οποιαδήποτε αναφορά σε αυτό είναι μονόδρομος.
Η συναισθηματική αποφυγή συχνά περιλαμβάνει την άρνηση του ίδιου του συναισθήματος αλλά ταυτόχρονα και της κατάστασης που το προκαλεί. Φανταστείτε κάποιον που έχει διοργανώσει μια υπαίθρια εκδήλωση να κοιτάζει έξω από το παράθυρο, να βλέπει ότι βρέχει και να λέει στον εαυτό του: «Δεν μπορεί να βρέχει.» Σαφώς και μπορεί και είναι γεγονός ότι βρέχει. Εννοείται πως η βροχή είναι ένα φυσικό φαινόμενο, ιδιαίτερα ευεργετικό για τη φύση. Για τον άνθρωπο αυτόν όμως, τη δεδομένη στιγμή, είναι ένα αρνητικό δεδομένο, γιατί του χαλά τα σχέδια. Η άρνηση ωστόσο του γεγονότος ότι βρέχει είναι απίθανο να του λύσει το πρόβλημα που του προκάλεσε η ίδια η βροχή.
Η συναισθηματική αποδοχή λοιπόν, αναφέρεται στην προθυμία και την ικανότητα να είναι κάποιος προσαρμοστικός σε μια ενδεχόμενη αλλαγή, να την αποδεχτεί και να αφεθεί να βιώσει όποιο δυσάρεστο συναίσθημα τη συνοδεύει. Αποδεχόμενοι τα συναισθήματά σας, αποδέχεστε την αλήθεια της κατάστασής σας. Τότε αυτό θα σημαίνει ότι δεν χρειάζεται να ξοδεύετε την ενέργειά σας σπρώχνοντας το συναίσθημα μακριά αλλά αντ’ αυτού θα μάθετε πως να το διαχειριστείτε στο μέγιστο των δυνατοτήτων σας.
Ως άνθρωποι, θα κληθούμε κάποια στιγμή στην πορεία της ζωής μας να αντιμετωπίσουμε πολλά διαφορετικά συναισθήματα, επιθυμητά και ανεπιθύμητα. Είναι βέβαιο ότι μόνο όταν αναγνωρίζουμε το εκάστοτε συναίσθημα, μπορούμε να υιοθετούμε μια συμπεριφορά που να ευθυγραμμίζεται με τους στόχους και τις αξίες μας. Αγκαλιάστε λοιπόν όλα τα συναισθήματά σας συνειδητά και παρατηρείστε τα επαναλαμβανόμενα μοτίβα για λίγες μέρες. Να είστε ειλικρινείς με τον εαυτό σας και να μη ξεχνάτε να του συγχωρείτε λάθη και περιοριστικές πεποιθήσεις, γιατί είναι μια λυτρωτική εμπειρία. Καθοδηγείστε τον σε μια βαθύτερη κατανόηση του ποιοι είστε αληθινά και τι είναι πραγματικά σημαντικό για εσάς. Κάντε χώρο για νέες προτεραιότητες που θα έχουν ως αποτέλεσμα νέες εμπειρίες και εσωτερική γαλήνη.
